ปราสาทหินพิมาย

ปราสาทหินพิมาย
ที่มา : http://suphawit.weebly.com/uploads/2/6/3/5/26359643/916151_orig.jpg

ปราสาทหินพิมาย หรืออุทยานประวัติศาสตร์แห่งชาติ ปราสาทหินพิมายนั้น ตั้งอยู่ที่อำเภอพิมาย จังหวัดนครราชสีมา บริเวณอุทยานมีเนื้อที่ 115 ไร่ โดยปราสาทหินพิมายนั้นนับว่าเป็นปราสาทหินที่มีความงดงามและมีขนาดใหญ่ที่สุดในประเทศไทย ถูกสร้างขึ้นเพื่อใช้เป็นพุทธสถานในลัทธิมหายาน ในราวปลายพุทธศตวรรษที่ 16 ในสมัยของพระเจ้าสูรยวรมันที่ 2 ซึ่งมีรูปแบบศิลปกรรมและสถาปัตกรรมมาแบบบาปวน และนครวัด โดยชื่อปราสาทอย่างคำว่า “พิมาย” นั้นมาจากคำเดิมในจารึกภาษาสันสกฤต คือ “วิมาย” และ “วิมายปุระ” หมายถึงเมืองพิมาย ความเก่าแก่ที่สืบเนื่องไปตามลายลักษณ์อักษรนี้อยู่ที่จารึกกรอบประตูพุทธสถานที่เราเรียกกันในปัจจุบันว่า ปราสาทหินพิมาย จารึกกล่าวชื่อพระประติมา สร้างตามความเชื่อในวัฒนธรรมขอมองค์หนึ่งว่า “กมรเตงชคตวิมาย” แปลว่า พระวิมายอันเป็นเทพเจ้าแห่งจักรวาล (ธิดา สาระยา) 

และในปัจจุบันเองปราสาทหินพิมายถือว่าเป็นแหล่งโบราณสถานที่ผู้คนส่วนใหญ่รู้จัก และเป็นที่นิยมของนักท่องเที่ยวหากจะเดินทางไปยังภาคตะวันออกเฉียงเหนือของประเทศไทย ทำให้มีการเติบโตทั้งทางด้านเศรษฐกิจและสังคมในบริเวณนั้น

ที่มา : https://www.matichon.co.th/prachachuen/prachachuen-scoop/news_641734

จากที่กล่าวมาข้างต้นทำให้เห็นว่าปราสาทหินพิมายนั้นเป็นโบราณสถานอีกแห่งหนึ่งที่มีความสำคัญทางประวัติศาสตร์เป็นอย่างยิ่ง ในการย้อนอดีตหรือเพื่อศึกษาศิลปะความเป็นมาของสมัยนั้น เพื่อเป็นการตระหนักถึงสิ่งล้ำค่าของปราสาทหินแห่งนี้ ทำให้ผู้จัดทำเกิดความสนใจและใคร่ที่จะศึกษาข้อมูลและทบทวนวรรณกรรมเกี่ยวกับเรื่องนี้ โดยวัตถุประสงค์ของผู้จัดทำนั้นคือ การรวบรวมและศึกษางานเขียนจากเอกสารด้านประวัติศาสตร์ ด้านศิลปะและสถาปัตกรรม ด้านการท่องเที่ยว และสื่อที่เป็นคลิปวิดีโอ เพื่อเป็นความรู้ในการทำสารคดี หรือเพื่อเป็นแหล่งความรู้ในอนาคตต่อไป

ในการจัดทำทบทวนวรรณกรรมครั้งนี้ ผู้จัดทำได้รวบรวมข้อมูลและแบ่งประเภทของเอกสารที่เกี่ยวข้องไว้เป็น 2 ประเภท คือ งานศึกษาจากเอกสาร และงานศึกษาจากคลิปวิดีโอ ซึ่งมีข้อมูลดังนี้

 1) งานศึกษาจากเอกสาร
            โดยงานศึกษาจากเอกสารนั้น ผู้จัดทำได้แบ่งย่อยออกเป็น 3 ประเด็น คือ 1.1) งานเขียนที่กล่าวถึงด้านประวัติศาสตร์ของปราสาทหินพิมายและวิถีชีวิตของผู้คนในเมืองพิมาย 1.2) งานเขียนที่กล่าวถึงด้านรูปแบบศิลปะและสถาปัตยกรรมของปราสาทหินพิมาย และ 1.3) งานเขียนที่กล่าวถึงการท่องเที่ยวและการนำชมสถานที่ของปราสาทหินพิมาย ซึ่งมีรายละเอียด ดังนี้
            1.1) งานเขียนที่กล่าวถึงด้านประวัติศาสตร์ของปราสาทหินพิมายและวิถีชีวิตของผู้คนในเมืองพิมาย
งานในกลุ่มนี้ที่พบมีทั้งหมด 7 งาน ในช่วงปี พ.ศ. 2531 - 2562

ลำดับที่	ชื่อผู้แต่ง	ชื่อเรื่อง	ปีที่พิมพ์	ประเภท
1	กรมศิลปากร	เมืองพิมาย	2531	หนังสือ
2	ธิดา สาระยา	เมืองพิมาย	2535	หนังสือ
3	ธิดา สาระยา	เมืองประวัติศาสตร์ เมืองพิมาย เขาพระวิหาร เมืองอุบล เมืองศรีลัชชนาลัย	2538	หนังสือ
4	พิชญา สุ่มจินดา	ราวณะบุกยมโลกที่ปราสาทพิมาย	2555	บทความ
5	สินทรัพย์ ยืนยาว	ตำนานปราสาทหิน : ความหมายและการสร้างอุดมการณ์ทางสังคมของกลุ่มชาติพันธุ์ในพื้นที่อีสานใต้	2555	วิทยานิพนธ์
6	ข้อมูลจากกรมศิลปากร	Gorgeous Siam บันทึกจาก 9 อุทยานประวัติศาสตร์	2551	หนังสือ
7	วรรณพร บุญญาสถิตย์ นันท์ชญา มหาขันธ์ ฉันทัส เพียรธรรม	การรับรู้ประวัติศาสตร์ท้องถิ่นกับการเปลี่ยนแปลง และการแสดงออกของชาวพิมาย	2562	การวิจัย

1.2) งานเขียนที่กล่าวถึงด้านรูปแบบศิลปะและสถาปัตยกรรมของปราสาทหินพิมาย
งานในกลุ่มนี้ที่พบมีทั้งหมด 5 งาน ในช่วงปี พ.ศ. 2540 - 2553

ลำดับที่	ชื่อผู้แต่ง	ชื่อเรื่อง	ปีที่พิมพ์	ประเภท
1	มณีรัตน์ ภาจันทร์คู	แนวทางการปรับปรุงภูมิทัศน์อุทยานประวัติศาสตร์แห่งชาติพิมาย	2553	งานวิจัย  การค้นคว้า
2	ผกา เบญจกาญจน์	การศึกษารูปแบบและคติความเชื่อของประติมากรรมเทพรำที่ปราสาทหินพิมาย	2540	วิทยานิพนธ์
3	ลักษณ์ บุญเรือง	การศึกษาท่ารำและนาฏลักษณ์ที่ปรากฏในงานประติมากรรม ณ ปราสาทพิมาย	2547	วิทยานิพนธ์
4	วรรณวิภา สุเนต์ตา	รูปแบบแผนผังปราสาทเขมรสมัยบาปวนและการสืบเนื่องในสมัยนครวัด : ประเด็นการศึกษาจากปราสาทพระวิหารและปราสาทหินพิมาย	2553	บทความ
5	กรรณิการ์ สุธีรัตนาภิรมย์	ว่าด้วยประวัติศาสตร์การบูรณะโบราณสถานแบบอนัสติโลซิสที่ปราสาทหินพิมาย	2550	บทความ

1.3) งานเขียนที่กล่าวถึงการท่องเที่ยวและการนำชมสถานที่ของปราสาทหินพิมาย
งานในกลุ่มนี้ที่พบมีทั้งหมด  4 งาน ในช่วงปี พ.ศ. 2545 - 2557

ลำดับที่	ชื่อผู้แต่ง	ชื่อเรื่อง	ปีที่พิมพ์	ประเภท
1	นคร สำเภาทิพย์	คู่มือนำชมปราสาทหินพิมาย	2545	หนังสือ
2	ธวัชชัย องค์วิฒิเวทย์, วิไลรัตน์ ยังรอด (เรียบเรียง)	คู่มือท่องเที่ยว-เรียนรู้: ปราสาทหิน พิมาย พนมรุ้ง เมืองต่ำ ตาเมือน เขาพระวิหาร	2550	หนังสือ
3	ข้อมูลทางบรรณานุกรมหอสมุดแห่งชาติ	นำเที่ยวเมืองโบราณ	2546	หนังสือ
4	สมภพ ชาตวนิช	การศึกษาเปรียบเทียบศักยภาพแหล่งท่องเที่ยวด้านศิลปวัฒนธรรมของปราสาทหินพิมายและปราสาทเขาพนมรุ้ง	2557	วิทยานิพนธ์

2) งานศึกษาจากคลิปวิดีโอออนไลน์
งานคลิปวิดีโอที่ผู้จัดทำให้รวบรวมมานั้นมีทั้งหมด 3 เรื่อง ดังนี้

ลำดับที่	แหล่งที่มา	ชื่อเรื่อง	ผู้ผลิตสื่อ
1	https://www.youtube.com/watch?v=gVmWa-sTIsY	“กระจกหกด้าน” ตอน “พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ พิมาย”	krajokhokdan
2	https://www.youtube.com/watch?v=pCq9QMqb4JI	กรมศิลป์ อยากเล่า ตอน อุทยานประวัติศาสตร์พิมาย	กรมศิลป์ อยากเล่า
3	https://www.youtube.com/watch?v=xHBBB8IVaLQ	รายการพักบ้างอะไรบ้าง ปราสาทหินพิมาย	MVTV Thailand

ที่มา : https://www.isangate.com/new/firstpage/32-art-culture/knowledge/540-pra-sat-hin.html

บทสรุป
           
จากการที่ได้ค้นคว้าเอกสารและทบทวนวรรณกรรมเบื้องต้นถึงงานที่เกี่ยวกับอุทยานประวัติศาสตร์แห่งชาติ ปราสาทหินพิมาย นั้นทำให้เห็นว่ามีเอกสารหลายเล่มที่ได้ศึกษาเรื่องประวัติศาสตร์ทั้งส่วนของศิลปะและสถาปัตยกรรมของปราสาทหินพิมาย การท่องเที่ยวหรือสื่ออย่างคลิปวิดีโอที่เป็นรายการ ซึ่งทั้งหมดนั้นมี 19 เรื่อง  โดยส่วนใหญ่แล้วด้วยความที่ปราสาทหินพิมายนั้นเป็นที่รู้สึกอย่างกว้างขวางพอสมควร จึงมีการใส่รายละเอียดทางประวัติความเป็นมาไว้อย่างครบถ้วน ซึ่งหนังสือเล่มที่เป็นต้นแบบในการศึกษาด้านประวัติศาสตร์ คือหนังสือเรื่อง เมืองพิมาย โดยธิดา สาระยา และนอกจากเรื่องประวัติศาสตร์ที่สำคัญแล้ว ปราสาทหินพิมายยังสำคัญในด้านอื่นๆ อย่างเช่น เป็นแหล่งเรียนรู้ทางวัฒนธรรม เป็นแหล่งโบราณคดีที่ล้ำค่ายิ่งของเมืองไทย และจากการที่ได้สังเกตบทความทางวิชาการนั้น จะมีคนรุ่นใหม่ที่สนใจศึกษาแนวทางการปรับปรุงทัศนียภาพของตัวบริเวณอุทยานประวัติศาสตร์ การนำเสนอในเชิงท่องเที่ยว อย่างวิทยานิพนธ์เรื่อง แนวทางการปรับปรุงภูมิทัศน์อุทยานประวัติศาสตร์แห่งชาติพิมาย โดยมณีรัตน์ ภาจันทร์คู และมีการศึกษาถึงปราสาทหินพิมายในการอนุรักษ์หรือบูรณะโบราณสถานแบบอนัสซิโตซิส ซึ่งถือว่าเป็นครั้งแรกขอไทยและทำให้ปราสาทหินพิมายนั้นดูเป็นแหล่งโบราณคดีที่เป็นต้นแบบในการบูรณะ จากบทความเรื่อง ว่าด้วยประวัติศาสตร์การบูรณะโบราณสถานแบบอนัสติโลซิสที่ปราสาทหินพิมาย และนอกเหนือจากนี้ยังมีแหล่งข้อมูลหรือสื่ออีกหลายชิ้นที่มีความน่าสนใจทางด้านเนื้อหาสาระความรู้ทางวิชาการ ที่สามารถนำมาทบทวนเอกสารและใช้ในการเขียนสารคดีได้ต่อไป